Hedhja në treg e vaksinave efektive Covid-19, do të thotë që drita në fund të tunelit mund të jetë pranë pikëvështrimit tonë. Por është e vështirë të dihet se çfarë ka rezervuar periudha pas krizës. Çfarë do të thotë kjo për ekonominë? Si do të ketë ndryshuar shoqëria? Askush nuk e di. Akoma, mund të flasim për historinë.
Në një episod të fundit të podkastit “Odd Lots”, në “The Economist” në një bisedë me Patrick Wyman, i cili është autor i Pod Castit “Tides of History”, u diskutua mbi “Vdekjen e Zezë” të viteve 1300. Sigurisht, pandemia Covid-19 nuk është aspak e krahasueshme për sa i përket vdekshmërisë me “Vdekjen e Zezë”, e cila vrau miliona njerëz në të gjithë Europën. Sidoqoftë, ishte një thyerje historike në jetën e përditshme, gjëra të cilat nuk i kemi parë në pjesën më të madhe të jetës sonë.
Atëherë, çfarë solli murtaja? Së pari, një mungesë masive të fuqisë punëtore dhe kolapsin e ekonomisë feudale, e cila gjithsesi ishte në rënie. Më poshtë disa citate të redaktuara nga diskutimi me Ëyman:
“Ideja, rrëfimi themelor i “Vdekjes së Zezë”, është që e bën atë sistem më pak të qëndrueshëm sepse këta njerëz, më parë gjysmë të lirë tani nuk kanë pse të bëjnë atë shërbim të punës. Ata thjesht mund të ikin; ata mund të shkojnë diku tjetër. Ata mund të shkojnë në një qytet, ata mund të gjejnë një punë duke punuar në një zanat, diçka e tillë. Pra, kjo është një lloj zhvendosje e gjerë afatgjatë për të cilën njerëzit flasin në lidhje me “Vdekjen e Zezë” dhe ndikimin e saj në ekonominë Europiane. “Vdekja e Zezë” vjen në fund të asaj që ne e quajmë revolucion tregtar. Pra, periudha e dy shekujve që çon në sezonin e “Vdekjes së Zezë”, një zgjerim i madh i ekonomisë europiane.”
“Është periudha në të cilën shumica e mjeteve që ne jemi njohur përcaktojnë ekonominë që e quajmë një ekonomi të përparuar. Gjëra të tilla si aksesi i përhapur në kredi. Nivele të larta të tregtisë ndërkombëtare … Tregtarët që janë të aftë të bëjnë biznes në distanca të gjata. Çelësi, është koha kur këto gjëra në të gjithë Europën po hyjnë në lojë. Tani, arsyeja për këtë është thelbësisht demografike, se kjo është një periudhë kur klima është me të vërtetë e mirë, rendimentet e të korrave janë të mira. Pra, ka një bum demografik, ka tokë të re të pastruar. Toka e re është nën kultivim. Këta pronarë janë në gjendje të nxjerrin shumë pagesa të punës dhe qira nga qiramarrësit e tyre sepse ka shumë qiramarrës dhe nuk ka aq shumë tokë. Kështu që nëse kontrolloni tokën, mund të merrni shumë prej saj. ”
Asokohe kur “Vdekja e Zezë” do të mbërrinte në mes të shekullit të 14-të, zgjerimi mbaroi. Ekonomia arriti pikun. Por nis e bie kur murtaja godet. Pra, firmat më të mëdha në Europë, para “Vdekjes së Zezë”, ato që quheshin super kompani, ato të cilat kryesisht ishin të bazuara në Firence dhe të përfshira në një mori aktivitetesh në të gjithë kontinentin, super kompanitë mandej falimentuan në kohën kur “Vdekja e Zezë” goditi. Kështu që ekonomia u përballë me telashe të thekshme nga “Vdekja e Zezë”, dhe Europën e përpiu vala e madhe e vdekjes masive. “
“Përveç ripërcaktimit të marrëdhënies midis njerëzve dhe punës, periudha pas murtajës katalizoi gjithashtu një numër teknologjish moderne.”
“Unë mendoj se mungesa e fuqisë punëtore që vjen nga kjo krizë, është lloji i lirisë shtesë që kanë punëtorët. Nxit gjëra si një theks i shtuar në teknologjitë e kursimit të punës me dorë. Kështu që nuk mendoj se ka një botë në të cilën mund të kemi shtypshkronjën pa ndodhur “Vdekja e Zezë”, sepse kjo është një teknologji që kursen punën. Jo vetëm në kuptimin që ka përpjekje të kursehet puna, por edhe mekanizmat financiarë që ju bëjnë të mundur të financoni zhvillimin e një shtypshkronje. “
“Jo vetëm që teknologjia dhe marrëdhënia punë-kapital ndryshuan, por ne gjithashtu pamë një shpërthim të konsumit, pasi njerëzit u ccliruan pas shumë vitesh terrori.”
“Pati një lloj të madh shpërthimesh konsumimi pas “Vdekjes së zezë”, një shpërthim i jashtëzakonshëm i tij. Pra, ka shumë ankth, veçanërisht midis njerëzve të kishës në gjysmën e dytë të shekullit të 14-të për të gjithë konsumin e dukshëm që njerëzit po bëjnë. Pra, një pjesë e saj është kërkesë e mbyllur, por në të njëjtën kkohë ka dhe shumë njerëz të vdekur. Ka shumë trashëgimi, kështu që ka shumë para që u vijnë njerëzve që mund të mos kenë pasur më pare për të shpenzuar, të cilët papritmas janë në një situatë të tillë që kanë këtë qasje: ‘Nëse do të mund të vdisja në murtajën javën e ardhshme … Unë do të paguaj për këtë vepër të mahnitshme arti. ‘Sikurse ka një arsye të mirë për të menduar atë lloj lulëzimi të artit të hershëm të Rilindjes, kërkesa për atë vinte nga kërkesa e mbyllur. Vinte nga njerëz që ishin si: ‘Në rregull, ne i kemi të gjitha këto burime, le t’i shpenzojmë për diçka. Mënyra për ta bërë këtë është tani që ne do të konkurrojmë me shokët tanë, e kuptoni, tregtarë të pasur fiorentinë duke paguar për artin. (Bloomberg)